Größere Karte anzeigen
Leipzig, Nikolaikirche
Standort
Nikolaikirchhof
04109 Leipzig
Orgelbeschreibung
Baujahr: Erbauer: Manuale: Register: Windladen: Spieltraktur: Registratur: Stimmtonhöhe: Geschichte: Umbauten/Restaurierungen: |
2003/2004 Hermann Eule Orgelbau GmbH, Bautzen 5/P 105 1598 Bau einer Orgel durch Johannes Lange, Kamenz. 1608 Reparatur durch Joachim Zschugk. 1626 Erneuerung des Gehäuses. 1639 Reparatur nach Kriegsschäden durch Andreas Werner. 1642 und 1645 Reparaturen durch Erhardt und Carol Müller. 1675 und 1681 Reparaturen durch Christoph Donat und seine Söhne. Beim Bau Tahyßner-Orgel (1694) der Orgel wurde Material der Lange-Orgel (1598) wiederverwendet. 1701 und 1725 Reparatur durch Johann Scheibe. 1740 Reparatur durch Zacharias Hildebrandt. 1750/51 Generalüberholund durch Zacharias Hildebrandt & Sohn. 1786 Abbruch der Orgel durch die Gebr. Trampeli; brauchbare Teile wurden beim Bau der Stadtkirchenorgel in Tauch wiederverwendet. Neubau einer Orgel durch Friedrich Ladegast, Weißenfels (1862). 1902/03 Umbau und Erweiterung durch die Firma Sauer: - pneumatisches Kegelladensystem - neuer Spieltisch - Umdisponierung größtenteils unter Verwendung des alten Pfeifenmaterials - Erweiterung um 9 Register 1934 Austausch von 11 Registern und Erweiterung um ein Register durch die Firma Sauer. 2003/04 Neubau einer Orgel durch Orgelbau Eule, Bautzen. |
---|
Disposition 2003/04 (Markierung der Ladegast-Register mit "L", der Sauer-Register mit "S", der Eule-Register mit "E". Ein Register (*) stammt noch von Trampeli, 1796).
1. Manual: | 2. Manual: | 3. Manual: | 4. Manual: | 5. Manual: | Pedal: |
---|---|---|---|---|---|
1. Bordun 32' ab c, L 2. Principal 16' L 3. Bordun 16' L 4. Principal 8' L 5. Flaut major 8' E 6. Doppelgedackt 8' L 7. Gemshorn 8' L 8. Gambe 8' L 9. Rohrquinte 5 1/3' L 10. Octave 4' L 11. Rohrflöte 4' L 12. Spitzflöte 4' L 13. Terzflöte 3 1/5' E 14. Quinte 2 2/3' L 15. Septime 2'2/7 E 16. Octave 2' L 17. Terz 1 3/5' L 18. Cornett 3fach-V 2 2/3', L 19. Mixtur 4fach 2, L 20. Cymbel 3fach 2, L 21. Trombone 16' E 22. Trompete 8' E 23. Trompete 4' E |
24. Principal 16' ab c, L 25. Quintatön 16' L 26. Principal 8' L 27. Bordunalflöte 8' L 28. Rohrflöte 8' L 29. Quintatön 8' L 30. Vox populi 8' 31. Fugara 8' L 32. Octave 4' L 33. Hohlflöte 4' L 34. Gedackt 4' L 35. Spitzquinte 2 2/3' L 36. Octave 2' L 37. Waldflöte 2' L 38. Terz 1 3/5' L 39. Quinte 1 1/3' L 40. Flageolett 1 L 41. Cornett 3fach 2 2/3', L 42. Cymbel 4fach 2, E 43. Basson 16' E 44. Trompete 8' S 45. Clarinette 8' E + Tremulant regelbar |
46. Stillgedackt 16' E 47. Diapason 8' S 48. Flûte traversière 8' S 49. Viola di Gamba 8' S 50. Aeoline 8' S 51. Voix céleste 8' ab c, S 52. Vox populi 8' (Tr.) 53. Flûte octaviante 4' E 54. Octavin 2' E 55. Plein Jeu 4fach-V 2 2/3', S 56. Bombarde 16' E 57. Trompette harmonique 8' E 58. Basson-Hautbois 8' E 59. Clairon 4' E + Carillon + Schweller + Tremulant regelbar |
60. Lieblich Gedackt 16' L 61. Geigenprincipal 8' L 62. Flauto traverso 8' L 63. Doppelflöte 8' L 64. Harmonica 8' ab c, L 65. Octave 4' L 66. Octavflöte 4' L 67. Piffaro 4' E 68. Rohrquinte 2 2/3' L 69. Piccolo 2' L 70. Scharf 3fach 1 1/3', L 71. Fagott 16' E 72. Oboe 8' E 73. Cor anglais 8' S + Schweller + Tremulant regelbar |
74. Viola 16' L 75. Sanftflöte 8' L, E 76. Lieblich Gedackt 8' L 77. Viola d'amour 8' L 78. Salicional 8' L 79. Unda maris 2fach 8', ab c, L 80. Zartflöte 4' L 81. Viola 4' L 82. Nasat 2 2/3' L 83. Violino 2' L 84. Harmonica aetherea 3fach 2 2/3', L 85. Aeoline 16' lingual, E 86. Vox humana 8' S + Stahlspiel + Schweller + Tremulant regelbar |
87. Principalbass 32' L 88. Untersatz 32' S 89. Principalbass 16' L 90. Subbass 16' * 91. Violon 16' L 92. Salicet 16' L 93. Terz 12 4/5 L 94. Nasat 10 2/3' E 95. Octavbass 8' L 96. Bassflöte 8' L 97. Violoncello 8' L 98. Nasat 5 1/3' E 99. Octavbass 4' L 100. Cornett V 2 2/3', L 101. Posaunenbass 32' E 102. Posaunenbass 16' E 103. Dulcian 16' E 104. Trompete 8' E 105. Clarine 4' E |
Nebenzüge
Normalkoppeln |
Orgel von Wilhem Sauer, Frankfurt/Oder (1903)
1. Manual: | 2. Manual: | 3. Manual: | 4. Manual: | Pedal: |
---|---|---|---|---|
1. Prinzipal 16' (1862) 2. Bordun 16' (1862) 3. Prinzipal 8' (1862) 4. Doppelgedackt 8' (1862) 5. Flöte 8' (1862) 6. Gemshorn 8' (1862) 7. Flote harmonique 8' (1862) 8. Quinte 5 1/3' (1862) 9. Oktave 4' (1862) 10. Rohrflöte 4' (1862) 11. Spitzflöte 4' (1862) 12. Terz 3 1/5' (1862) 13. Quinte 2 2/3' (1862) 14. Oktave 2' (1862) 15. Flachflöte (1934) 16. Terz 1 3/5' (1934) 17. Oktave 1' (1934) 18. Mixtur 4fach (später als 1862) 19. Zimbel 3fach (1862) 20. Cornett 3-4fach (1862) 21. Fagott 16' (1903) 22. Trompete 8' (1903) |
23. Prinzipal 16' (1862) 24. Quintade 16' (1862) 25. Prinzipal 8' (1862) 26. Konzertflöte (1903) 27. Quintade 8' (1862) 28. Rohrflöte 8' (1862) 29. Spitzflöte 8' (1903) 30. Viola d'amour 8' (1862) 31. Oktave 4' (1862) 32. Gedackt 4' (1862) 33. Hohlflöte 4' (1862) 34. Nasat 2 2/3' (1862) 35. Oktave 2' (1862) 36. Waldflöte 2' (1862) 37. Superquinte 1 1/3' (1934) 38. Septime 1 1/7' (1934) 39. Mixtur 4fach (1862) 40. Scharf 4fach (1934) 41. Cornett fach (1862) 42. Oboe 8' (1903) |
43. Bordun 16' (1862) 44. Prinzipal 8' (1903) 45. Gedackt 8' (unbekannt) 46. Traversflöte 8' (unbekannt) 47. Schalmey (labial) 8' (1903) 48. Soloflöte (1903) 49. Unda maris 8' (1903) 50. Oktave 4' (1862) 51. Fugara 4' (1903) 52. Quinte 2 2/3' (unbekannt) 53. Piccolo 2' (1862) 54. Terz 1 3/5' (1862) 55. Schwiegel 1' (1934) 56. Progression 2-3fach (1862) 57. Cor anglais 8' (1903) 58. Trompete 8' (1903) 59. Glockenspiel (1903) |
60. Gedackt 16' (1903) 61. Geigenprinzipal 8' (1862) 62. Aeoline 8' (1903) 63. Gedackt 8' (1862) 64. Salizet 8' (1862) 65. Vox coelestis 8' (1903) 66. Blockflöte 4' (1903) 67. Viola 4' (1862) 68. Zartflöte 4' (1862) 69. Violine 2' (1862) 70. Larigot 1 1/3' (1862) 71. Sifflöte 1' (1934) 72. Zimbel 3-4fach (1934) 73. Vox humana 8' (1862) Tremulant zur Vox humana |
74. Prinzipal 32' (unbekannt) 75. Untersatz 32' (1862) 76. Prinzipal 16' (unbekannt) 77. Echobaß 16' (Transmission aus III) 78. Salizet 16' (1862) 79. Subbaß 16' (1862) 80. Violon 16' (1862) 81. Quinte 10 2/3' (1862) 82. Prinzipal 8' (1862) 83. Dulzian 8' (1862) 84. Gedackt 8' (1862) 85. Violon 8' (1862) 86. Oktave 4' (1862) 87. Weitpfeife 4' (1862) 88. Oktave 2' (1862) 89. Flageolet 2' (1934) 90. Mixtur 4fach (1934) 91. Posaune 32' (1862) 92. Posaune 16' (1903) 93. Trompete 8' (1903) 94. Clairon 4' (1903) |
Normalkoppeln | Die Orgel ist nicht erhalten. |
Orgel von Friedrich Ladegast, Weißenfels (1862)
1. Manual: | 2. Manual: | 3. Manual: | 4. Manual: | Pedal: |
---|---|---|---|---|
1. Lieblich Gedackt 16' 2. Geigenprincipal 8' 3. Flauto traverso 8' 4. Doppelflöte 8' 5. Harmonica 8' 6. Octave 4' 7. Octavflöte 4' 8. Piffaro 4' 9. Rohrquinte 2 2/3' 10. Piccolo 2' 11. Scharf 3fach 1 1/3' 12. Clarinetto 4' |
13. Bordun 32' ab c 14. Principal 16' 15. Bordun 16' 16. Principal 8' 17. Doppelgedackt 8' 18. Gemshorn 8' 19. Gambe 8' 20. Rohrquinte 5 1/3' 21. Octave 4' 22. Rohrflöte 4' 23. Spitzflöte 4' 24. Terzflöte 3 1/5' 25. Quinte 2 2/3' 26. Septime 2'2/7 27. Octave 2' 28. Terz 1 3/5' 29. Cornett 3fach-V 2 2/3' 30. Mixtur 4fach 2 31. Cymbel 3fach 2 32. Fagott 16' 33. Trompete 8' |
34. Principal 16' ab c 35. Quintatön 16' 36. Principal 8' 37. Bordunalflöte 8' 38. Rohrflöte 8' 39. Quintatön 8' 40. Fugara 8' 41. Octave 4' 42. Hohlflöte 4' 43. Gedackt 4' 44. Spitzquinte 2 2/3' 45. Octave 2' 46. Waldflöte 2' 47. Terz 1 3/5' 48. Quinte 1 1/3' 49. Flageolet 1' 50. Cornett 3fach 5 1/3' 51. Cymbel 4fach 2 52. Oboe 8' 53. Vox humana 8' |
54. Viola 16' 55. Sanftflöte 8' 56. Lieblich Gedackt 8' 57. Viola d'amour 8' 58. Salicional 8' 59. Unda maris 8' 60. Zartflöte 4' 61. Viola 4' 62. Nasat 2 2/3' 63. Violino 2' 64. Harmonica aetherea 3fach 2 2/3' 65. Aeoline 16' lingual + Schweller |
66. Principalbass 32' 67. Untersatz 32' 68.Principalbass 16' 69. Subbass 16' 70. Violon 16' 71. Salicet 16' 72. Terz 12 4/5 73. Nasat 10 2/3' 74. Octavbass 8' 75. Gedacktflöte 8' 76. Violoncello 8' 77. Nasat 5 1/3' 78. Octavbass 4' 79. Cornett V 2 2/3' 80. Posaune 32' 81. Posaune 16' 82. Dulcian 16' 83. Trompete 8' 84. Trompete 4' |
Normalkoppeln | 1903 Umbau durch Wilhelm Sauer. |
Orgel der Gebr. Trampeli, Adorf (1787)
1. Manual: | 2. Manual: | 3. Manual: | Pedal: |
---|---|---|---|
1. Prinzipal 16' 2. Quintatön 16' 3. Oktave 8' 4. Rohrflöte 8' 5. Spitzflöte 8' 6. Oktave 4' 7. Rohrflöte 4' 8. Spitzflöte 4' 9. Quinte 3' 10. Oktave 2' 11. Terz aus 2' 12. Cornett 4fach (ab g) 13. Mixtur 6fach 14. Zimbel 3fach 15. Trompete 8' |
16. Bordun 16' 17. Prinzipal 8' 18. Starkgedacht 8' 19. Viola di Gamba 8' 20. Oktave 4' 21. Gemshorn 4' 22. Nasat 3' 23. Oktave 2' 24. Quinte 1 1/2' 25. Flageolet 1' 26. Terz aus 1' (repetierend auf c') 27. Cornett d' (Echo 5fach) 28. Mixtur 5fach 29. Vox humana 8' |
30. Prinzipal Diskant 8' (ab g) 31. Lieblich Gedackt 8' 32. Quintatön 8' 33. Prinzipal 4' 34. Salizet 4' 35. Nasat 3' 36. Oktave 2' 37. Quinte 1 1/2' 38. Sifflöte 1' 39. Cornettino 3fach (ab g) 40. Mixtur 4fach 41. Chalumeau 8' |
42. Untersatz 32' 43. Prinzipalbaß 16' 44. Violon 16' 45. Oktavbaß 8' 46. Quinte 6' 47. Posaune 32' 48. Posaune 16' 49. Trompete 8' |
Normalkoppeln | Die Orgel ist nicht erhalten. |
Orgel von Zacharias Thayßner, Merseburg (1694)
1. Manual: | 2. Manual: | 3. Manual: | Pedal: |
---|---|---|---|
1. Prinzipal 8' 2. Gemshorn 8' 3. Grobgedackt 8' 4. Oktave 4' 5. Quinte 3' 6. Nasat 3' 7. Superoktave 2' 8. Waldflöte 2' 9. Sesquialter 1 3/5' 10. Mixtur 6fach 11. Fagott 16' 12. Trompete 8' |
13. Gedackt 8' 14. Prinzipal 4' 15. Gemshorn 4' 16. Quintadena 4' 17. Viola di Gamba 4' 18. Quinte 3' 19. Oktave 2' 20. Sesquialter 1 3/5' 21. Mixtur 4fach 22. Bombarde 8' |
23. Quintadena 8' 24. Prinzipal 4' 25. Quinte 3' 26. Oktave 2' 27. Sesquialter 1 3/5' 28. Mixtur 3fach 29. Schallmey 4' |
30. Subbaß 16' 31. Oktavbaß 4' 32. Posaunenbaß 16' 33. Trompetenbaß 8' 34. Schallmeyenbaß 4' 35. Cornatbaß 2' |
Normalkoppeln | Die Orgel ist nicht erhalten. |
Orgel von Johann Lange, Kamenz (1598)
1. Manual: | 2. Manual: | 3. Manual: | Pedal: |
---|---|---|---|
1. Grobgedact 16' 2. Principal 8' 3. Gedact 8' 4. Quintadeena 8' 5. Octava 4' 6. Gemshorn 7. NasattQuinta 8. Superoctava 2' 9. Dreyfach Zimbel 10. RauschQuinta 11. Mixtur |
12. Grobfloeite 8' 13. Holfloeite 8' 14. Principal 4' 15. Spillpfeiff 4' 16. Nachthorn 4' 17. Quintfloeite 18. Suffloeite 19. Klingend Zimbel 20. Krumbhorn 8' 21. Trommet 8' |
22. Grob Sorduen 23. Regal 16' 24. Regal 8' 25. Regal 4' Tremulant |
26. Offenfloeit 4' 27. PosaunenBaß 16' 28. SchallmeyenBaß 4' |
Koppeln: II/I I/P Nebenregister: Tremulant zum Brustwerk |
Die Orgel ist nicht erhalten. |
Bibliographie
Heinrich Magirius: Evangelisch-lutherische Stadtpfarrkirche St. Nikolai, Nikolaikirchhof. In: [Hg.]Landesamt für Denkmalpflege Sachsen: Stadt Leipzig. Die Sakralbauten. Deutscher Kunstverlag: München, Berlin 1995. S. 444f.
Ulrich Dähnert: Historische Orgeln in Sachsen. Leipzig 1980
Ulrich Dähnert: Orgel- und Instrumentenbauer Zacharias Hildebrandt. Leipzig 1960
Aufzeichnungen von Dr. Paul Rubardt. Leipzig
Bildergalerie
Bildnachweis: